over heinrich von kleist

'Kleist … ein Mensch, der mit geöffneten Adern zu leben versucht.' (Kurt Eisner, 1910)

heinrich von kleist aan marie von kleist

'Unbeschreiblich rührend ist mir alles, was Sie mir über die Penthesilea schreiben. Es ist wahr, mein innerstes Wesen liegt darin, und Sie haben es wie eine Seherin aufgefaßt: der ganze Schmutz zugleich und Glanze meiner Seele. Jetzt bin ich nur neugierig, was Sie zu dem Kätchen von Heilbronn sagen werden, denn das ist die Kehrseite der Penthesilea, ihr andrer Pol, ein Wesen, das ebenso mächtig ist durch gänzliche Hingebung, als jene durch Handeln.'

Kleist aan Marie von Kleist (1807)

anton tsjechov

heinrich von kleist - penthesilea

[…] Ebenfalls in Königsberg begann Kleist mit der Arbeit an der Tragödie „Penthesilea“, die bis heute nur selten den Weg auf die Bühne gefunden hat, was damit zusammenhängt, dass sich die Handlung des Stücks vorwiegend im Innern der Protagonisten vollzieht. Nach antiker Sage wurde vor Troja die Amazonenkönigin Penthesilea von Achill erschlagen. Nach einer anderen Version hat Penthesilea Achill getötet. In Kleists Stück ist Penthesilea in Achill verliebt. Sie will ihn besitzen, er will sich ihr hingeben. Doch das Gesetz des Amazonenstaates verlangt von ihr, dass sie sich den Gatten im Kampf erobert – um ihn nach der Hochzeitsnacht zu töten. Penthesilea hat den Wunsch, Achills Leben zu schonen. Sie sucht nach einem Ausweg. Vergeblich. Alle Wege zum Glück sind verstellt. Am Ende tötet sie den wehrlosen Achill im Kampf. Und danach sich selbst – doch nicht mit dem Schwert, sondern mit der Macht ihrer Gedanken.

Beim Entwurf des Stückes nahm Kleist keinerlei Rücksicht auf die bestehende Form des Theaters und die Erfordernisse der Bühne. In 24 Szenen ohne Akteinteilung gestaltet er die tragische Verwirrung der Gefühle in Penthesilea und Achill. 1808 vollendete Kleist die Tragödie. Unter dem Filmregisseur Hans-Jürgen Syberberg kam es 1981 in Paris zu einer Inszenierung, die dem besonderen Charakter der Stückes angemessen erscheint: Syberberg verwandelte das ganze Schauspiel in einen Monolog Penthesileas. […]

lees verder

heiner müller

Ongeduldig als gevolg van geduld

Toen hij op de voorlaatste dag van 1995 stierf, schreef het weekblad Die Zeit over de toneelteksten van Heiner Müller: 'Geen mens of theater zal er meer naar grijpen. Die teksten zijn as, waar niks meer op groeit.' Nu is er een vuistdikke biografie, een oproep om hem te herlezen. En weer te spelen.

Jan-Christoph Hauschild Heiner Müller oder Das Prinzip Zweifel Aufbau-Verlag, 619 pagina's

'Teigbirne' werd-ie in zijn jeugd in Saksen genoemd, 'slapjanus' zouden wij zeggen, of in modieuzer tongval 'softie'. Hoe dan ook, zijn klasgenoten stuurden het zwakke en bangig uitgevallen kereltje Heiner Müller altijd als eerste het ijs op, om te kijken of het hield, en hij signaleerde later 'ängstlich trat ich als Kind auf die knackende Fläche und hab mich alles gemerkt'. Quasi held tegen wil en dank. Ook in die cruciale scène uit 1933, als Heiner vier is en zijn vader, een overtuigd sociaal-democraat, wordt opgehaald 'door vreemden, met bruine uniformen aan'. De jonge Müller houdt zich uit angst slapend. Samen met moeder bezoekt Müller zijn vader in een kamp, een schrijnende scène achter ondoordringbaar gaas (beschreven in het korte verhaal Der Vater). Na de oorlog krijgt vader opnieuw problemen, nu met de bureaucraten van de kersverse DDR. In 1951 vlucht het gezin Müller naar het westen, zonder Heiner. Müller heeft zijn vader nog één keer teruggezien, achter het glas van een isoleerafdeling in een ziekenhuis, Charlottenburg, Berlin-West - de geschiedenis herhaalde zich wreed, ze konden elkaar opnieuw niet aanraken. Heiner Müller heeft zijn achterblijven in de communistische heilsstaat altijd uitgelegd als vadermoord.

lees artikel van Loek Zonneveld hier verder

heiner müller

tekst bij voorstelling van ntgent (2006)

Ten tijde van Calderóns geboorte heerste Filips IV als derde Habsburger op de Spaanse troon. Onder zijn voorganger Filips II had Spanje het hoogtepunt van zijn kortstondige, maar geweldige macht beleefd. Het huwelijk van Ferdinand en Isabella had Castilië en Aragon samengebracht. In 1492, na de verovering van Granada door Isabella, trok de laatste Morenkoning zich terug. In hetzelfde jaar vestigde Colombus de eerste Spaanse kolonie op Haiti. Door de Habsburgse troonopvolging werden de Nederlanden Spaanse provinciën. Spanje won de aanslepende oorlogen met Frankrijk in 1559. En in 1580 viel Portugal aan Spanje ten deel. Vanaf toen begon het tij te keren. In 1581 scheurden de noordelijke Nederlanden zich af. In 1588, met de ondergang van de onoverwinnelijke Armada voor de Engelse kust, begon de ondergang van de Spaanse macht.

Maar belangrijker dan deze politieke gebeurtenissen, die de opgang van Spanje tot wereldmacht illustreren, is de inwendige evolutie van Spanje. De bittere armoede, waaronder de Spaanse bevolking sinds eeuwen gebukt ging, kon ook door de grootste politieke successen in het buitenland niet opgelost worden. De ridders bleven kruisvaarders op eigen houtje. Aangezien ze geen bezit konden verwerven, waren Eer en Geloof voor hen de meest essentiële zaken. Het volk, eeuwenlang oorlog en ellende gewend, voelde die toestand niet als ongerechtigheid, maar als een door God beschikt lot. Bevrijding verwachtte het alleen van het geloof, dat het hartstochtelijk tegen andersdenkenden verdedigde. […]

door Koen Tachelet

lees verder

bertolt brecht - documentaire

heinrich von kleist - lezing

heinrich von kleist

The dramatist, writer, lyricist, and publicist Heinrich von Kleist was born in Frankfurt an der Oder in 1777. Upon his father's early death in 1788 when he was ten, he was sent to the house of the preacher S. Cartel and attended the French Gymnasium. In 1792, Heinrich von Kleist entered the guard regiment in Potsdam and took part in the Rhein campaign against France in 1796.

Kleist voluntarily resigned from army service in 1799 and until 1800 studied philosophy, physics, mathematics, and political science at Viadrina University in Frankfurt an der Oder. He went to Berlin early in the year 1800 and penned his drama "Die Familie Ghonorez". Kleist, who tended to irrationalism and was often tormented by a longing for death, then lit out restlessly through Germany, France, and Switzerland.

After several physical and nervous breakdowns, in which he even burned the manuscript of one of his dramas,Heinrich von Kleist reentered the Prussian army in 1804, working in Berlin and Königsberg.

There he wrote "Amphitryon" and "Penthesilea." After being discharged in 1807, Kleist was apprehended on suspicion of being a spy. After this he went to Dresden, where he edited the art journal "Phoebus" with Adam Müller and completed the comedy "The Broken Pitcher" ("Der zerbrochene Krug") and the folk play "Katchen von Heilbronn" ("Das Käthchen von Heilbronn").

Back in Berlin, the one time Rousseau devotee had become a bitter opponent of Napoleon. In 1811, he finished "Prinz Friedrich von Homburg." Finding himself again in financial difficulties and personal difficulties, Heinrich von Kleist, together with his lover, the terminally ill Henriette Vogel, committed suicide near the Wannsee in Berlin in 1811.