judith herzberg - crankybox [fragment]

vrouw Ik heb vandaag maar twee brieven van je gehad.

jongen Nou en?

vrouw Vroeger, toen schreef je d'r elke dag minstens drie. Hou je niet meer zoveel van me?

jongen Heb je wel in de brievenbus gekeken?

vrouw Nee, dat is waar. gaat naar de brievenbus, roept Ja hoor! Een brief!

jongen Van mij?

vrouw Nee, niet van jou.

jongen Van wie?

vrouw Niet zo ongeduldig, Mag ik even op je schoot komen zitten? steekt duim in haar mond, tevreden, gooit envelop in de prullenmand, 'nestelt' zich op zijn schoot om de brief te lezen Hè hè

arthur schnitzler - reigen [fragment]

soldaat komt fluitend voorbij

hoer Ga je mee, lekker ding?

soldaat keert zich om, loopt dan weer door

hoer Ga je niet mee?

soldaat Ah, ben ik dat lekkere ding?

hoer Ja, hè, hè, wie anders? Kom nou maar. Ik woon hier vlakbij.

soldaat Ik heb geen tijd, ik moet naar de kazerne.

hoer Die kazerne blijft wel staan, bij mij is het beter.

soldaat dicht bij haar Dat geloof ik graag.

hoer Ssst! Het stikt hier van de politie.

soldaat De politie. Nou en. Ik heb ook een sabel bij me, hoor.

hoer Hou toch op, ga mee.

soldaat Laat me met rust, ik heb toch sowieso geen geld.

hoer Ik hoef geen geld.

arthur schnitzler - reigen [fragment]

SOLDAT kommt pfeifend, will nach Hause.

DIRNE. Komm, mein schöner Engel.

SOLDAT wendet sich um und geht wieder weiter.

DIRNE. Willst du nicht mit mir kommen?

SOLDAT. Ah, ich bin der schöne Engel?

DIRNE. Freilich, wer denn? Geh, komm zu mir. Ich wohn gleich in der Näh.

SOLDAT. Ich hab keine Zeit. Ich muß in die Kasern!

DIRNE. In die Kasern kommst immer noch zurecht. Bei mir is besser.

SOLDAT ihr nahe. Das ist schon möglich.

DIRNE. Pst. Jeden Moment kann ein Wachmann kommen.

SOLDAT. Lächerlich! Wachmann! Ich hab auch mein Seiteng wehr!

DIRNE. Geh, komm mit.

SOLDAT. Laß mich in Ruh, Geld hab ich eh keins.

DIRNE. Ich brauch kein Geld.

klik hier voor oorspronkelijke Duiste versie

arthur schnitzler (1862-1931)

judith herzberg (1934)

judith herzberg - crankybox

Een huis waar net de stukadoors uit zijn

Vorig jaar [2001] vierde Judith Herzberg haar 65e verjaardag. Op 14 februari gaat de filmbewerking van Rijgdraad in première, onder de titel Qui vive. Een geschikt moment om het uitdijende oeuvre van schrijfster en dichteres Herzberg opnieuw te beschouwen.

Judith Herzberg was reeds een gevestigde dichteres, toen zij het toneel ontdekte (of moeten we zeggen: erdoor ontdekt werd?). In haar gedichten trok de conversatietoon de aandacht, het overheersen van het concrete, en de indruk die ze wekten citaten te zijn, stemmen die Herzberg opriep en die schijnbaar louter door het feit dat ze zwart op wit stonden een zeker commentaar in zich droegen, veelal ironisch, altijd genereus, van de kant van de auteur - en dus tevens van de lezer. Dit profiel bracht het Instituut voor Theateronderzoek in Amsterdam in de jaren zeventig ertoe Herzberg uit te nodigen in zijn 'laboratorium', waar schrijvers teksten konden ontwikkelen en direct toetsen met acteurs en een regisseur. Onder deze ideale omstandigheden kwam haar debuut voor de bühne tot stand, De deur stond open (1972). Een welsprekende titel voor een komedie die als vestibule een heel gebouw van toneelstukken, scenario's en libretto's aankondigde.

lees verder artikel uit TM februari 2002

judith herzberg - crankybox

Judith Herzberg has created an extensive body of work during the more than thirty years that she has been active. She has written poems, essays, plays, film scripts and television dramas, and has many translations and adaptations to her name.

Judith Herzberg made her debut as a poet at the beginning of the sixties. During the seventies she began to write for the stage, stimulated by the Institute for Theater Research of Nederland.

“In my memory sticks a horrible story, of which I would be ashamed if it turned out not to have happened, because it would then mean that I imagined it.” With these words Judith Herzberg begins an autobiographical story, which appeared in 1992 and deals with something that happened when she was ten years old.

lees meer

arthur schnitzler - reigen

[…] Reigen (Reidans, 1903; geschreven 1896-97), het klassieke toneelstuk over seksualiteit. Het stuk hoort, als de andere kant van één medaille, bij het vlak daarvoor geschreven Liebelei, een ironische titel (“Schatje”) dat de lading niet dekt. Want de vrouwelijke hoofdpersoon is nu juist geen snolletje, maar een eerlijk, naïef-verliefd meisje dat de dupe wordt van de machinaties van de cynische Fritz.

In Reigen hebben twaalf Weners in twaalf episoden vluchtige seks met elkaar: deerntje met soldaat, soldaat met dienstmeisje, dienstmeisje met jongeheer enzovoorts – tot de graaf het weer doet met het derntje). Alle sociale groepen zijn in elkaar verknoopt, als in een soort seksuele rattenkoning. Dit beeld van Weners als oversekste hedonisten viel natuurlijk evenmin goed. Het preutse burgerdom stoorde zich eraan dat deze werkelijkheid überhaupt genoemd werd – dat Schnitzler er impliciet weinig waardering voor opbrengt was een subtiliteit die hun waarschijnlijk ontsnapte. De eerste opvoeringen, in 1920 in Berlijn, zorgden voor tumult en rechtszaken. […]

lees de rest

aan te raden boek: de eeuw van schnitzler

Burgers in de Victoriaanse Tijd

Preutsheid en benepenheid

De negentiende eeuw was de eeuw van de opkomst van de industrialisatie. De steden werden centra van industrie en groeiden snel. De burgers en de gewone man kregen het beter en verwierven steeds meer macht. Deze geschiedenis werd door de Amerikaanse geschiedkundige Peter Gay beschreven in "De eeuw van Schnitzler". De talloze liefhebbers van Geert Mak zullen "De eeuw van Schnitzler" waarderen, omdat Peter Gay in een enigszins vergelijkbare stijl schrijft.

lees verder

arthur schnitzler - reigen

Arthur Schnitzler was born on the 15 of May 1862 as the son of a Jewish medical Doctor. He spent five years studying medicine at the Vienna University and became an admirer of Sigmund Freud. Later Schnitzler and Freud became closer friends and shared many similar ideologies. After his studies at the University he joined the army for one year and received his doctorate at the same time. In 1885 Sigmund Freud and Schnitzler shared many ideas and interests, which examined the theories of unconsciousness and sub-consciousness. At the age of 31 Schnitzler decided to focus on his writing and his critical views of the K&K monarchy (Kaiserlich und Koeniglich). From the year 1890 onwards, Schnitzler and Hugo von Hofmannsthal belonged to an elite artistic group called the "Wiener Modern". In this establishment he was one of the most vehement critics of the K&K monarchy of Austria and Hungary. Only three years later Schnitzler decided to open his own private practice to be able to focus more on his writing. His novel "Leutnant Gustl" which became publicized in 1900 was the first to use an inner monologue as a new form of expression. His novel, which was an insult to the Austrian Army, made him loose the honours he had received when being in the army. He first started to write novels such as the Reigen, but Schnitzler also developed a certain passion for writing fiction, which later became the dominant style in his life. When his daughter committed suicide in the year of 1930, many people said that Schnitzler never really recovered from this tragedy and that his loss made his life seems pointless. Arthur Schnitzler died eventually one year later on the 21st of October in 1931 in Vienna. Later the Nazis in Germany and Austria banned his plays and novels, as they did with many Jewish writers.

lees verder

reigen - arthur schnitzler - dood paard