zondag 26 september 2010

uit: pitten van herman heijermans

Wat betekent Ik ben niet slu…? Kent u het woord mukkelen? Is zeesleef een algemeen bekend scheldwoord? Drie vragen waar ik geen antwoord op heb.

Een vraag van M. Boumans: ,,Wetende dat u regelmatig taalkundige kwesties in uw rubriek op de achterpagina van de NRC behandelt en daarbij ook regelmatig de lezers bevraagt, zou ik u willen vragen of u mij kunt helpen bij een zeer duister stukje in een eenakter van Herman Heijermans, Pitten (te vinden in zijn Toneelwerken, deel 3, pagina 2201 e.v.) Een acteur wordt gevraagd zijn rol zonder tekst in de hand te spelen; hij reageert daarop met:

Derde akteur: Ik ben niet slu…
Regisseur: Wat is u?
Derde akteur: Ik ben langena niet sju…
Regisseur: Men zegt: su en niet sju…
Derde akteur: Ik heb altijd slu gehoord. Dat zeggen ze op het Leidseplein allemaal…Ik ben niet sju…

Wat betekent in vredesnaam su, sju of slu? Geen enkel woordenboek geeft uitsluitsel. Het stuk is door Heijermans in 1918 geschreven voor een zekere Pitman, die 25 jaar als souffleur aan Heijermans toneelverening verbonden was. Ik vermoed, dat su zoiets betekent als: zeker (Frans sure??), of niet senang, voel me niet helder, uitgeslapen…althans dat meen ik uit de tekst op te maken. eet u het fijne ervan? Of kunnen de (oudere) lezers van de krant uitsluitsel geven?”

Een vraag van een andere lezer: ,,Bent u bekend met het woord mukkelen? Het werd door mijn oma en moeder
vaak gebruikt als er z.g. draadjesvlees werd gebraden. In de woordenboeken die mij ter beschikking staan komt het woord niet voor. Overigens geeft het woord wel beter het geluid weer dan het veel meer gebruikte woord sudderen.”

Plus een vraag Anna Backer: ,,mijn moeder afkomstig uit Gorkum. Zij kon kwistig zijn met kritiek op haar medemens en zo heb ik haar menigmaal horen foeteren op iemand die zwaar christelijk was oftewel een fijne beschuit. Verder had zij nog een scheldwoord tot haar beschikking en dat was een ZEESLEEF. Zo iemand was altijd een vrouw en extreem sloom. Ik heb later nooit iemand dit woord horen gebruiken. Ik weet niet of ze het misschien zelf verzonnen heeft, maar ik vind het nog altijd een schitterend woord en ik zie het meteen of iemand een zeesleef is.”

Voor de duidelijkheid: ik ken de antwoorden niet. Zijn er lezers die meer weten? Uw reacties kunt u hieronder kwijt.

Ewoud Sanders