vrijdag 14 januari 2011

rainald goetz (1954) - oorlog (1986)

Geweldadige omwenteling is het belangrijkste thema in de trilogie Oorlog van Rainald Goetz.
In het eerste deel Heilige Oorlog toont hij ons de geschiedenis waarin het geweld noodzakelijk blijkt als voorwaarde voor maatschappelijke verschuivingen.
In Veldslagen is geweldadigheid een zuiveringsritueel dat noodzakelijk is om de gezinsstructuur in stand te houden.
In Koliek tenslotte is het geweld tegen de mens zelf gericht, de oorlog in het hoofd van een man. Met behulp van het gewelddadige denken wordt het bestaan tot in zijn essentie ontleed.

Goetz hanteert zijn eigen dramatische wetten en schrijft zijn teksten als partituren. Men moet de teksten van Goetz eigenlijk een kwartslag draaien. Zodoende krijgt men zicht op de grafieksgewijze uitslag van de regellengtes. In Heilige Oorlog lijkt dit zo verkregen 'beeld' op de registratie van het geluidsvermogen op geluidsapparatuur. In Veldslagen en Koliek op de registratie van de menselijke hartslag.
Goetz zegt in zijn roman Hirn: 'Eenmaal geschreven zijn woorden tyranniek, hermetisch, afwijzend, dogmatisch en dat is hun kracht.'

Om te beginnen moet WAT vanzelfsprekend is opnieuw worden verklaard. Het enige bruikbare model voor tekstontleding DAT de ontoereikendheid van de taal bij de analyse betrekt, is het model DAT ontstaat wanneer men de taal reduceert tot de elementaire begrippen DIE zijn neergelegd in de voornaamwoorden. In de zelfstandige, aanwijzende, bepaalde en onbepaalde voornaamwoorden wordt immers de vraag naar de zin, het belang en de betekenis van het bestaan het meest wezenlijk uitgedrukt. Zover DAT in taal mogelijk is.
ALLES (zelfstandig voornaamwoord) is de definitie van de totale materiële en metafysche existentie.
WAT, WIE (vragende voornaamwoorden) staat voor de vraag naar de zin, betekenis en belang van Alles.
DAT, DIT, DIE, DEZE (aanwijzende voornaamwoorden) definiëert de poging om Alles van een zin, belang en betekenis te voorzien.
IETS (onbepaald voornaamwoord) staat voor de behoefte aan een zinvol, belangrijk en betekenisvol Alles.
NIETS (onbepaald voornaamwoord) is de definitie van een wezenlijk zinloze, belangeloze en betekenisloze existentie.
Wanneer DEZE voornaamwoorden bij het lezen van een tekst enkel en alleen op elkaar worden betrokken wordt DIE tekst onderhevig aan een cyclothymisch zuiveringsproces DAT de structuur van de tekst zichtbaar maakt, zin en onzin van elkaar scheidt en de tekst afpelt en weer terug leidt naar zijn essentiële begrippen: de naamwoorden.
Wanneer men NIETS evenals ALLES niet als onbepaald maar als zelfstandig naamwoord duidt, heeft men de paradox van het bestaan in zijn samengestelde delen onder woorden gebracht. Voor zover DAT in taal mogelijk is.

Oorlog op toneel: de werkelijkheid in strijd met zijn verbeelding. Oorlog om de oorlog om de schoonheid van de gruwel van de waarheid in het zicht van de dood.

tekst Theu Boermans in de uitgave van Oorlog vertaling Tom Kleijn en Rezy Schumacher (Amsterdam 1992)